BTS HABER
Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası dergisi
Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası dergisi
Eylül 2013
"Gemilerin ölüsü bile para ediyor; gemi işçilerininse dirisi sudan ucuz.
Aşk yok pahasında; sömürü ise servet değerinde, patronun cebinde."
Türkiye’de büyük kentli halk gezmek için yurt dışını giderek
artan yoğunlukta tercih etmeye başlayalı on yıl oldu herhalde. Yurt dışı gezi üst
sınıftan üst –orta sınıfa doğru yaygınlaştı. Bayram tatillerinde Avrupa
başkentlerinin meydanlarında ve sokaklarında adım başı Türkçe konuşan
birilerine rastlamak olağan. Denizler için de aynı şey geçerli. Türk gibi
sigara içmenin hakkını her yerde veren ve izmaritini güverteden aşağı
sallandırmakta sakınca görmeyen vatandaşlarımızın gerilerinde bıraktıklarını
İspanya kıta sahanlığına kadar görmek mümkün. Çünkü son bir kaç yılın yeni
keşfi ve yükselen tatil biçimi de kruvaziyer gemilerle Ege’de, Adriyatik'te,
Akdeniz'de dolaşmak. Karadan bu kadar uzaklara
açılınca her şey mütevazı olsa gerek diye beklenir ama öyle değil; bu
yüzen oteller beş yıldızlı hizmet verdikleri için karadaki oteller standardında
muazzam biçimde su, enerji ve diğer şeylerden tüketirler.
'Diğer şeyler' içinde sendikasız emek gücü de var. Siz hiç
duydunuz mu kruvaziyer gemi mürettebatı iş durdurdu, greve gitti vb. diye. Açık
denizde her şey olur ama grev olmaz. Olsaydı, çok etkili olurdu çünkü. Zoruna
giden bir şey olduğunda yürüyüp gidebileceğin bir kara olmadan, bir bunalım durumu
içinde, denizin ortasında öylece kalakalmak. Bir mahpusun hissettiği
çaresizliği anlayarak.
Açık denizde seyrüsefer ederken yaşanan sorunlardan ayrı
olarak, o gemiler yapılırken, hatta sökülürken de zordur işçinin hayatı. Hele bu
ülke Türkiye'yse. Tuzla tersaneleri, işyeri olmaktan çıkıp adeta ölüm kampı
haline geldi. 2007 Ağustos'undan beri ölen işçi sayısı 159. Bu rakam neredeyse
her ay 2 -3 işçinin ölmesine karşılık geliyor.
Gemi ve tersane işçilerinin ölümlü kazalarına dair son haber
İzmir Aliağa gemi söküm tesislerinden geldi. Burada da son sekiz ayda 6 işçi
ölmüştü. Ağustos ayı başındaki son kazada ölen 2 işçi, Aşk Gemisi dizisinin çekim platosu olan ve artık
hurdaya çıkarılmış bulunan Pasific adlı geminin sökümü sırasında
hayatını kaybetti. Geminin aşka, şöhrete, gösteri dünyasına dair imgesi
tepetaklak olurken o artık bir yas gemisi olarak, iki işçiyi
sevdiklerinden ayırdı.
Quail Cruises firmasına ait geminin sökümü sırasında Doğan
Balcı ve Davut Özdemir, geminin tahliye pompasından çıkan gazla zehirlenerek
öldü, ki Doğan Balcı orada işçi değil; işin kendisine o gün zorla yaptırıldığı
bir bekçiydi.
O iş için eğitilmemiş birisini, deneyim ve profesyonellik
isteyen bir alana metazori itmek ne demektir? İşgücü maliyetinin yok pahasına
ucuz olduğu demektir. İşçi sağlığı ve iş
güvenliği tedbirleri fazladan masraf kabul edildiği için, işgücü maliyetine dâhil
edilmiyor demektir. İnsanlar tersanelerde bu yüzden yapraklar gibi dökülüp
ölüyorlar demektir.
Aşk Gemisini sökerken ölen Doğan Balcı ve Davut Özdemir’in
ardında kendi âşıkları kaldı, gözü yaşlı. Çorba pişirmek için yevmiye bekleyen
eş, çalışırken üşümesin diye oğluna çorap ören anne, “baba” diyebilmek için
akşamı bekleyen ama babaları artık gelemeyecek olan evlatlar...
Oğlunun arife günü gördüğü bir rüya üzerine kendisine
söylediği sözleri nakleden anne Saadet Balcı, oğlunun "Anne, 'kalabalık olacaksınız sandalyeleri
damdan çıkarın' dediğini aktardı. “Ben
de '15 tane oğlum yeter' dedim, 'Hayır
anne daha kalabalık olacaksınız, çıkarsın babam şuraya koysun" dedi”
diye anlattı. (…)
Yetim kalan çocukları Sevgi (13) ve Sinem'in (8) hemen
yanında oturan Hatice Balcı, büyük bir acıyla eşinin ölümüne neden olduğu
belirtilen "ihmal" zincirini şöyle anlattı: "Bayramda (birinci gün) çalışmaya, bekçiliğe
gitti. Eve dönerken tekrar çağırıyorlar 'arıza var' diye. Geri geliyor, gemiye
tıkıyorlar. Bunlar zehirleniyor ama acile getirmiyorlar. Orada 09.00'dan
11.00'e kadar yatırmışlar. Eve getirdiler, evde yattı. Şerbet, ayran içirdik,
bayağı bir yattı, kendini bilmez... Bayramda (üçüncü gün) tekrar çağırdılar,
tekrar gitti, yine aynı gemiye, zehirlendikleri halde yine tıkmışlar, ben
davacıyım."
Annelerinin
"davacıyım"
sözüne Doğan Balcı'nın küçük kızı Sinem "ben de" diye destek
verdi. Hatice Balcı, eşinin bayramın birinci günü yaşadıkları zehirlenmenin
ardından kendisine hiçbir önlem alınmadığını anlattığını belirterek, "Hiçbir önlem yoktu diye kendisi de
söyledi zaten, ilk girdiğinde ölüyorduk” diye söyledi" dedi.
Denizhaber.com – 12.8.2013
7 işçinin de yaralandığı bu olayın meydana geldiği Aliağa gemi
söküm tesislerinde sendikalı olan işçiler bırakın yaşam şansı bulmayı, tesisin
kapısından bile sokulmuyormuş. Tesadüfe
bakın ki 1980’li yıllarda “bir araya gelmeye dair” başka bir hikâyede rol almış
aynı tesisler.
1941 yılında Pearl Harbour saldırısından yara almadan
kurtulan Solace hastane gemisi,
hayatları bu gemide oldukları için kurtulan askerlerce yüceltildi ve Solace kabartmalı madalyalar takan bu
grup, ABD’de savaş karşıtı gruplara ilham verdi. ABD hükümeti bu nedenle rahatsız olup gemiyi
satışa çıkardığında, adının Türkçe karşılığı teselli olan Solace’ı
alan Türkiye oldu. Adı Ankara olarak değiştirilen ve uzun
yıllar Avrupa’ya seferler yapan gemi hurdaya çıkarıldığında onun da getirildiği
yer İzmir Aliağa tesisleriydi.
Solace/Ankara’nın röntgen odasından sökülen kurşun, Haliçport projesi
nedeniyle bugünlerde sıkça konuşulan eski imparatorluk tersanesine gönderildi
çünkü o sırada restorasyon gören Çorlulu Ali Paşa camisinin şadırvanında
kurşuna ihtiyaç duyulmuştu.
Türkiye’nin üç büyük sivil tersanesinin tarihinde mutlu
olaylar da vardır şüphesiz ama iz bırakanlar hüzünlü olaylar. Hayatta kalmaya programlanmış bir dünyada, can taşıyan bir varlığın son nefesi, o âna
tanıklık eden herkes için bir iç sızısıdır.
Tarihi binaların yıkılması gibi içinde nice hâtıra barındıran gemilerin sökümü, o geri
dönüşsüz yok oluş hüzün verir de, her hücresinde varoluşun özünü taşıyan ve bu
özü milyonlarca kez yineleyen bir insanın hayatının tükenişi kahretmez mi? Gemilerin ölüsü bile para ediyor; gemi işçilerininse
dirisi sudan ucuz. Aşk yok pahasında;
sömürü ise servet değerinde, patronun cebinde.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın
açıklamasına göre Temmuz 2013 itibariyle 11.5 milyondan fazla işçi olmasına
karşın, sendikalı olanlar, 1 milyon bile değil. Gerçekte, sigortasız çalışanlar ve ev işi yapan kadınlar
gibi görünmeyen emek de dâhil edildiğinde çalışan sayısı 30 milyona yakın.
Sendikalaşma oranı ise kayıtlı emek içinde
%10’ların altında. Kayıtsız çalışanlar da düşünüldüğünde %3’ün altında. Bu oranlara sarı sendikalaşma da dâhil
üstelik.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2012 İş
Kazaları Raporu’na göre iş kazalarında ölen işçi sayısı 745. Bunların 61’i
kadın. Çocuklar da var ölen işçiler içinde. 10 yaşında Ökkeş, 12 yaşında
Sabahattin, 14 yaşında Yakup ile Salih, 15 yaşında Nezir, 16 yaşında Ferdi ile
Süleyman ve 17 yaşında ölen Hüseyin olmak üzere 8 çocuk işçi Temmuz 2013’te iş
kazalarında öldüler.
Kaynaklar: Cumhuriyet,
12.8.2013 ve 3.9.2013
Denizhaber.com, 12.8.2013
Solfasol, Sayı 28, Ağustos 2013
